W ostatnim okresie bardzo modne stało się określenie „wykluczenie komunikacyjne”. Może ono dotyczyć wielu dziedzin, np. braku zasięgu telefonii komórkowej, stacjonarnej lub Internetu. Jednak nas interesuje inny wymiar, a mianowicie wykluczenie transportowe. Przykład gminy Dywity pokazuje, że perspektywiczne myślenie i planowanie może dać bardzo dobre efekty. A efekt tzw. wykluczenia transportowego można uznać za indywidualny. Ale od początku… Komunikacja podmiejska na terenie Gminy Dywity Pierwsza linia podmiejska miasta Olsztyna uruchomiona została już w 1960 roku. Była to linia nr 8 funkcjonująca na trasie: Słupy – Wadąg – Jagiellońska – Partyzantów – Pl. Pułaskiego. Było to jednocześnie pierwsze połączenie realizowane pomiędzy Olsztynem, a miejscowościami położonymi w Gminie Dywity. Linia początkowo obsługiwana była przez autobusy Star, a następnie San 100. Był to ważny krok w rozwoju przede wszystkim miejscowości Słupy, w którym ulokowany był zakład przemysłowy. Kolejną linia łącząca gminę z Olsztynem została uruchomiona w 1974 roku. Była to linia nr 12, która połączyła miejscowość Kieźliny ze stolicą województwa. Pięć lat później trasę 12-stki wydłużono do miejscowości Dywity. W 1987 roku uruchomiono linię 12-bis, która w 1989 ostatecznie została przekształcona w linię nr 23. Jej trasa połączyła Dywity z Olsztynem od strony Al. Wojska Polskiego z przystankiem początkowym zlokalizowanym przy Pl. Pułaskiego. Taka siatka komunikacyjna na początku lat 90-tych wystarczała mieszkańcom Gminy Dywity, gdyż w roku 1990 liczba mieszkańców na terenie Gminy Dywity wynosiła zaledwie 6700. Z racji dobrego położenia w sąsiedztwie Olsztyna z roku na rok liczba mieszkańców gwałtownie wzrastała. Na koniec 2000 roku liczba zameldowanych mieszkańców wynosiła 7415, dziesięć lat później 9903, a na koniec 2013 roku 10 680. Mimo gwałtownego wzrostu liczby mieszkańców układ komunikacyjny do 2011 r. nie był w żaden sposób modyfikowany. Korekcie ulegał jedynie rozkład jazdy. W 2010 roku na terenie Gminy Dywity funkcjonowały następujące linie autobusowe: Linia nr 8: Plac Pułaskiego – Partyzantów – Limanowskiego – Jagiellońska – Wadąg – Słupy – Różnowo Linia nr 12: Plac Pułaskiego – Partyzantów – Limanowskiego – Jagiellońska – Wadąg – Kieźliny – Cmentarz Dywity – Dywity Linia nr 23: Plac Pułaskiego – Piłsudskiego – 1 Maja – Wojska Polskiego – Dywity – Różnowo Funkcjonujący niemal 30 lat układ komunikacyjny wymuszał ruch pasażerski wyłącznie w kierunku Olsztyna. Mimo rozwoju Gminy Dywity i szybkiego wzrostu liczby mieszkańców, zwłaszcza w miejscowości Różnowo i Dywity oraz powstających tam nowych zakładów pracy, MPK Olsztyn nie reagowało na zmieniające się potrzeby transportowe mieszkańców. Tymczasem samorząd nieustannie poprawiał infrastrukturę, poprzez budowę zatok autobusowych, pętli autobusowych, modernizacji dróg na odcinku Dywity – Różnowo – Słupy. MPK Olsztyn, które wciąż było organizatorem przewozów brak zmian tłumaczyło brakiem współfinansowania nierentownych kursów. Jednak te oferowane nie do końca pokrywały się z preferencjami mieszkańców, którzy coraz częściej podejmowali pracę w zakładach zlokalizowanych na terenie Gminy Dywity. Brak wewnętrznej komunikacji na terenie Gminy Dywity zniechęcał do korzystania z transportu zbiorowego.Równie ważnym czynnikiem wpływającym na spadek liczby pasażerów korzystających z linii podmiejskich była realizacja rozkładów jazdy. Mimo, że autobusy dojeżdżały do i z Olsztyna do Pl. Pułaskiego, (centrum Olsztyna), to z powodu dużego natężenia pojazdów na ulicy Limanowskiego oraz Wojska Polskiego, opóźnienia niektórych kursów wynosiły nawet 40 minut. Warto nadmienić, że ulica Limanowskiego stanowiła wówczas część tranzytową drogi krajowej nr 51, przez którą prowadzony był cały ruch tranzytowy do przejścia granicznego w Bezledach z Federacją Rosyjską. Sytuacji nie rozwiązała budowa ulicy Artyleryjskiej, (przedłużenie Wojska Polskiego), która jest alternatywnym objazdem dla ruchu tranzytowego dla drogi krajowej nr 51. W 2010 roku Gmina Dywity postanowiła zapytać mieszkańców, czy funkcjonujący układ komunikacyjny spełnia ich oczekiwania, przeanalizowano również obowiązujący wówczas rozkład jazdy. Już pierwsze rozmowy wskazały, że obowiązujący rozkład jazdy i układ komunikacyjny nie spełnia oczekiwań pasażerów i mieszkańców Gminy Dywity.Pasażerowie korzystający z komunikacji podmiejskiej realizowanej przez MPK Olsztyn dojeżdżali wyłącznie do miejsca pracy, nauki. To niemal 95% pasażerów. Ponad 50% podczas dojazdu korzystała z biletów jednorazowych. Pozostałe osoby korzystały z biletów miesięcznych – to przede wszystkim dzieci i młodzież, którym Gmina Dywity refunduje zakup biletów miesięcznych niezbędnych do dojazdu do szkoły. MPK Olsztyn jako przewoźnika wskazało zaledwie 37% mieszkańców miejscowości Dywity. Pozostałe 67% osób korzystających na co dzień z transportu zbiorowego wskazało prywatnych przewoźników. Inaczej sytuacja wyglądała w Słupach, Kieźlinach i Wadągu. W tych miejscowościach z usług MPK Olsztyn korzystało niemal 95% osób na co dzień korzystających z transportu zbiorowego z powodu braku silnej konkurencji prywatnych przewoźników. Pytani pasażerowie wskazali również potrzeby dotyczące wewnętrznej komunikacji. Skarżyli się m.in. na brak bezpośredniego dojazdu do Dywit, z innych miejscowości na terenie gminy. Przykładowo, by dojechać ze Słup do Dywit, pasażer musiał dokonać jednej przesiadki w miejscowości Wadąg kasując dwa bilety po 3,60 zł. Jazda na bilecie miesięcznym nie była możliwa, gdyż ten obowiązywał wyłącznie na jedną linię. Taryfa nie przewidywała biletu miesięcznego na dwie linie podmiejskie. Dodatkowo kursy autobusów nie były skoordynowane. Wskazywano również niedostosowany rozkład jazdy do potrzeb. Np. mieszkańcy Różnowa chcąc dojechać do Olsztyna mieli do dyspozycji zaledwie 4 kursy z czego 3 od strony Dywit, jeden od strony Słup.W dokonanej analizie nie wskazano ilu mieszkańców korzystało z transportu indywidualnego, ze względu na zbyt wysokie koszty przeprowadzenia tak dokładnych badań. Władze Gminy Dywity mając już scharakteryzowane potrzeby i oczekiwania mieszkańców podpisało w dniu 21.12 2010 r. porozumienie z gminą Olsztyn w sprawie „POWIERZENIA GMINIE OLSZTYN WYKONYWANIA PRZEWOZÓW W KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ” decydując się jednocześnie na finansowanie transportu na terenie gminy po wprowadzeniu niezbędnych zmian w układzie komunikacyjnym. Wówczas organizatorem i operatorem było Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Olsztynie.W 2011 powołano Zarząd Komunikacji Miejskiej w Olsztynie. Jedną z pierwszych decyzji jednostki była próba wprowadzenia reorganizacji linii w układzie komunikacyjnym obejmującym swym zasięgiem Gminę Dywity. Linie autobusowe nr 8, 12 oraz 23 miały zastąpić dwie linie obiegowe nr 82 i 88. Propozycja zmian była następująca:Autobusy linii 82 i 88 obsługują wyłącznie miejscowości na terenie Gminy Dywity wjeżdżając do Olsztyna tylko trzy przystanki z przystankiem końcowym – pętla Osiedle Podleśna ( możliwość przesiadki na linię nr 9). Linia nr 82: Reymonta (możliwość przesiadki z autobusów linii nr 16) – Jagiellońska Hanki Sawickiej – Jagiellońska Bydgoska – Jagiellońska Szpital (możliwość przesiadki z autobusów linii nr 2) – Pętla Ogrody (możliwość przesiadki z autobusów linii nr 26) – Wadąg – Kieźliny – Cmentarz
